آنژیوکت چیست؟
انواع آنژیوکت و کاربرد آن

نام و نام خانوادگی گردآورنده : زهرا رجبی راد
کارشناس مهندسی پزشکی

چکیده

در این مقاله به سوال آنژیوکت چیست پاسخ داده شده است و همچنین انواع آن معرفی گردیده و سپس انواع آنژیوکت و کاربرد آنها طریقه ی مصرف و هرآنچه در ارتباظ با آنژیوکت میباشد میخوانیم.

مقدمه

آنژیوکت یک وسیله تزریقی میباشد که کاربردهای بسیار زیادی در محیط های پزشکی به خصوص بیمارستان ها دارد. پزشکان از آنژیوکت برای دسترسی به ورید های بیمار به منظور تزریق دارو و مایعات مورد نیاز استفاده می‌کنند. در حال حاضر انواع مختلفی از آنژیوکت توسط شرکت های تولید کننده تجهیزات پزشکی تولید و به بازار عرضه می‌شوند.
نوع آنژیوکت با توجه به شرایط بیمار و نوع مایع تزریقی توسط پزشک انتخاب می‌شود. اندازه قطر سوزن های (needle) این وسیله تزریقی با معیاری به نام گیج اندازه گیری می‌شود. هرچه گیج یک سوزن بزرگ تر باشد، قطر سوزن کمتر است.
با ما همراه باشید.

پیشینه:

آنژیوکت (IV Cannula ) چه زمانی اختراع شد؟ یکی از اولین این سوزن ها اشراوس بود که در سال 1907 توسط هرمان اشتراوس طراحی شد.
جالب اینجاست که تا دهه 1940 هیچ پرستاری اجازه استفاده از آنژیوکت را نداشت (تا آن زمان فقظ پزشکان مجاز به انجام این کار بودند.) در حالی که امروزه پرستاران کسانی هستند که معمولا با آن کار میکنند .
پلاستیک های کوچکی که انقلاب پزشکی بی سر و صدایی ایجاد کردند.
تا سال 1800، زمانی که توماس لاتا در سال 1831 استفاده از جایگزین‌های مایع داخل وریدی را برای درمان مطالعه کرد، عملاً هیچ موفقیتی ثبت نشده بود. اولین محلول‌هایی که برای تزریق IV استفاده گسترده‌ای داشت، «محلول‌های نمک‌مانند» ساده بود که با آزمایش‌هایی با مایعات مختلف دیگر از جمله شیر، شکر، عسل و زرده تخم‌مرغ دنبال شد. در دهه 1830، جیمز بلاندل، متخصص زنان و زایمان انگلیسی، از تزریق داخل وریدی خون برای درمان زنانی که خونریزی شدید در حین یا پس از زایمان داشتند، استفاده کرد. این قبل از درک گروه خونی بود که منجر به نتایج غیر قابل پیش بینی شد.

درمان داخل وریدی توسط پزشک ایتالیایی Guido Baccelli در اواخر دهه 1890 گسترش یافت و در دهه 1930 توسط ساموئل هیرشفلد، هارولد تی هیمن و جاستین جانستون وانگر توسعه یافت، اما تا دهه 1950 به طور گسترده در دسترس نبود. تقریباً در دهه‌های 1910-1920، زمانی که جایگزینی مایع که امروزه به صورت داخل وریدی انجام می‌شود، وجود نداشت و اینکاراحتمالاً با قطره مورفی، انفوزیون رکتوم انجام می‌شد. و درمان IV سالها طول کشید تا این مسیر به طور فزاینده ای جابجا شود. در دهه 1960، مفهوم تامین نیازهای غذایی کامل فرد از طریق محلول IV به طور جدی مورد توجه قرار گرفت. اولین مکمل غذایی تزریقی شامل پروتئین های هیدرولیز شده و دکستروز بود. این امر در سال 1975 با معرفی امولسیون‌های چربی داخل وریدی و ویتامین‌هایی که برای تشکیل «تغذیه کامل تزریقی» یا شامل پروتئین، چربی و کربوهیدرات‌ها اضافه شدند، دنبال شد.

آنژیوکت چیست؟

آنژیوکت یک وسیله پزشکی بسیار پرکاربرد است که برای تزریق دارو و مایعات داخل وریدی استفاده می‌شود. پزشکان از آنژیوکت برای نمونه گیری مکرر خون، تزریق داخل وریدی دارو و مایعات، تزریقات داخل وریدی شیمی درمانی و تزریق داخل وریدی خون یا فرآورده های خونی استفاده می‌کنند.
آنژیوکت به راحتی درون رگ بیمار قرار می‌گیرد و دسترسی به ورید بیماران را امکان پذیر می‌کند. این وسیله تزریق معمولا در پشت دست و ساعد و حداکثر به مدت سه روز استفاده می‌شود. آنژیوکت دارای یک سوزن به قطر و اندازه های مختلف است.
سوزن آنژیوکت از استیل ضد زنگ تهیه می‌شود که برای کاهش درد هنگام تزریق با لایه ای از سیلیکون پوشش داده می‌شود. انتهای سوزن آنژیوکت به صورت مورب برش داده می‌شود تا با کمترین فشار و درد وارد رگ بیمار شود.

آنژیوکت چگونه کار می کند؟

آنژیوکت از طریق یک برش کوچک و دقیق از سطح پوست عبور کرده و وارد ورید می‌شود. این برش معمولاً با استفاده از یک سوزن تخصصی که آنژیوکت به آن وصل می‌شود، ایجاد می‌گردد. هنگامی که سوزن به محل مناسب روی ورید رسید، کاتتر روی شفت سوزن می‌لغزد و مجرایی ایجاد می‌کند که از طریق آن می‌توان خون را با خیال راحت از بدن خارج و درمان تشخیصی را انجام داد و یا مایعات درمانی را وارد ورید کرد. این امر به متخصصان پزشکی، از جمله رادیولوژیست‌ها، اجازه می‌دهد تا آزمایش‌های مهم را با درد کمتر انجام دهند و شرایط بیمار را راحت‌تر ارزیابی کنند.

• آنژیوکت گیج 14
این آنژیوکت به رنگ نارنجی کدگذاری می‌شود و به آنژیوکت نارنجی هم معروف است. پزشکان از این وسیله تزریق در موقعیت های ترومای شدید، انتقال خون سریع و جراحی های مختلف استفاده می‌کنند. آنژیوکت گیج 14 می‌تواند میزان 240 میلی لیتر در دقیقه دارو و مایعات را به داخل ورید بیمار انتقال دهد.

• آنژیوکت گیج 16
این وسیله تزریق برای شناسایی راحت تر به رنگ خاکستری کدگذاری شده است و به آنژیوکت طوسی شناخته می شود. پزشکان از این نوع آنژیوکت در موقعیت هایی مانند تروما، جراحی و تزریقات با حجم زیاد استفاده می‌کنند. سرعت انتقال دارو و مایعات آنژیوکت خاکستری، 180 میلی لیتر در دقیقه است.

• آنژیوکت گیج 18
آنژیوکت گیج 18 دارای رنگ سبز است و پزشکان از آن برای انتقال خون و تزریق های حجمی زیاد استفاده می‌کنند و به آنژیوکت سبز شناخته می شود. این آنژیوکت می‌تواند دارو، مایعات و خون را با سرعت 90 میلی لیتر در دقیقه به ورید بیمار منتقل کند.

• آنژیوکت گیج 20
این آنژیوکت دارای رنگ صورتی است. پزشکان از آنژیوکت گیج 20 برای تزریق داروها، مایعات و درمان های معمول استفاده می‌کنند. گیج های بالای آنژیوکت به دلیل داشتن قطر سوزن کم، برای تزریق در افرادی که رگ های شکننده دارند و کودکان بسیار استفاده می‌شوند. این آنژیوکت دارو و مایعات را با سرعت 60 میلی لیتر در دقیقه به داخل رگ بیمار انتقال می‌دهد.

• آنژیوکت گیج 22
آنژیوکت گیج 22 به رنگ آبی کدگذاری شده است. بیشترین استفاده از این آنژیوکت در شیمی درمانی، بیماران با ورید کوچک، سالمندان یا نوزادان است. این آنژیوکت دارای یک سوزن به قطر بسیار کوچک است که درد بسیاری کمی ایجاد می‌کند. سرعت انتقال دارو و مایعات از آنژیوکت گیج 22، 36 میلی لیتر در دقیقه است.

• آنژیوکت گیج 24
آنژیوکت گیج 24 به رنگ زرد است. این وسیله تزریق برای رگ های بسیار شکننده، بیماران مسن یا کودکان و نوزادان استفاده می‌شود. سرعت انتقال دارو و مایعات این نوع از آنژیوکت 20 میلی لیتر در دقیقه است. این آنژیوکت به آنژیوکت زرد شناخته می شود.

• آنژیوکت گیج 26
آنژیوکت گیج 26 به رنگ بنفش تولید و به بازار عرضه می‌شود. این آنژیوکت بیشتر برای انتقال دارو و مایعات در کودکان و نوزادان استفاده می‌شود. آنژیوکت های گیج بالا برای خون گیری یا تزریق خون مناسب نیستند. سرعت انتقال دارو و مایعات آنژیوکت گیج 26، 13 میلی لیتر در دقیقه است.

فرق آنژیوکت آبی و صورتی چیست؟

بیشترین مصرف آنژیوکت این دو نوع میباشند و فرق میان آنژیوکت آبی و صورتی در گیج آنها است. آنژیوکت آبی دارای گیج 22 است و آنژیوکت صورتی دارای 20 است. از آنژیوکت آبی به طور معمول برای تزریق دارو و مایعات در بیماران به خصوص نوزادان و کسانی که رگ های شکننده دارند، استفاده می‌شود. در حالی که آنژیوکت صورتی علاوه بر انتقال دارو و مایعات، برای انتقال خون در بزرگسالان نیز استفاده می‌شود.

انواع آنژیوکت دامپزشکی
دامپزشکان برای تزریق دارو، مایعات و خون به حیوانات، از آنژیوکت مخصوص استفاده می‌کنند. تولید کنندگان این نوع آنژیوکت ها را به طور خاص در اندازه های مختلف برای حیوانات به صورت یکبار مصرف تولید می‌کنند. این وسایل تزریق توسط دامپزشکان برای دسترسی نامحدود به ورید حیوانات استفاده می‌شوند.

کاربرد آنژیوکت

• روشی بسیار موثر در تزریقات مکرر است. با استفاده از آنژیوکت، تنها یک بار پوست سوراخ میشود و میتوان توسط آن به دفعات زیاد، تزریق داخل رگ را انجام داد. بنابراین از سوراخ شدن پیاپی پوست جلوگیری میشود.
• وسیله‌ای چند منظوره است که علاوه بر تزریقات، جهت خون گیری نیز به کار میرود.
• به جهت وارد شدن داخل رگ، دارو ها در مدت زمان سریعی وارد بدن شده و تاثیر میگذارد.
• برای بیمارانی که نمیتوانند بلع داشته باشند، سرم های غذایی توسط این وسیله صورت میگیرد.

اجزای تشکیل دهنده آنژیوکت

در این بخش به معرفی اجزای تشکیل دهنده آنژیوکات می‌پردازیم:
سوزن (Needle): جنس سوزن‌های انژیوکت از فولاد زنگ‌نزن بوده که واکنش‌های آلرژیک و حساسیت‌زای بدن را به حداقل ممکن می‌رساند، معمولا اندازه و قطر داخلی و خارجی آن بر اساس استاندارد بین‌المللی ISO9626 مشخص می‌شود. تیزی سر این سوزن به گونه‌ای است که کمترین آسیب و درد را به فرد بیمار وارد کند.
محافظ سوزن: (Cap Protective) محافظ سوزن آنژیوکت بر روی سوزن قرار گرفته تا آن را از آلودگی دور نگه دارد. این محافظ شفاف و از جنس پلی اتیلن است.
درپوش یا دریچه تزریق: (Cap Luer port) پورت یا دریچه تزریق برای تزریق دارو تعبیه شده که از جنس پلی‌اتیلن ساخته شده است؛ رنگ‌ این قطعه بر اساس استاندارد ISO10555 تعیین می‌شود.
باله‌های آنژیوکت: (Wings) باله‌های این وسیله نیز به مانند محافظ سوزن رنگ شفاف دارد و از جنس پلی پروپیلن است. این بال‌ها انعطاف‌پذیر بوده و در دست گرفتن آنژیوکت را راحت‌تر می‌نماید. روی این باله ها سوراخ هایی تعبیه شده است زیرا در مواقعی که بیمار دچار سوختگی باشد و نتوان از چسب آنژیوکت استفاده کرد ، میتوان با استفاده از نخ آنژیوکت را بر روی دست بیمار ثابت نگه داشت.
نگه‌دارنده سوزن: (Housing Catheter) از جنس نوعی پلمیر به نام ABS تولید می‌شود.
محفظه برگشت خون: (Chamber Flash Back) محفظه‌ای شفاف است که برگشت خون در آن کاملا قابل رویت می‌باشد تا کادر درمان از رگ‌گیری صحیح و دسترسی به شریان‌ها اطمینان حاصل کنند.
مجرای اصلی: (Catheter) مجرای اصلی آنژیوکت‌ها از جنس تفلون تیوب یا پلی اورتان است. این لوله انعطاف‌پذیر پلاستیکی در برابر تاشدگی و پیچ‌خوردگی هم مقاوم است. مجرای اصلی حساس در برابر اشعه X، وجود خطوط حساس به اشعه X در اطراف تفلون تیوب، بدون هیچگونه تغییر در جریان خون و همراه با حفظ زیست سازگاری (برای تشخیص راحت زمانی که وارد رگ شده استفاده میشد.)
مرکز (Hub Needle) : قسمتی که سوزن به آنژیوکت متصل است.
در پوش (Stopper Threaded) : محل اتصال ست سرم یا میکروست یا سایر تجهیزات قابل اتصال به آنژیوکت.

مشخصات آنژیوکت

• استریل ، یک بار مصرف ، غیر سمی ، غیر تب زا و زیست سازگار
• محل تزریق مجهز به شیر یک طرفه از جنس سـیـلیکون (جهت تزریق های متوالی) و دارای کد رنگی بر مبنای سایز
• سـوزن و کـاتتـر آغـشـتـه بـه سـیـلـیـکون جهت جلوگیری از هر گونه درد
• سوزن از جنس فولاد ضد زنگ
• پروتکتور سوزن از جنس پلی اتیلن
• کـاتـتـر از جـنـس تـفـلـون (FEP) دارای خـطوط حساس به اشعه X
• تزریق انواع محلول های تزریقی و داروها به ورید بیمار
• دارای مـــرغـــوب تـــریـــن نـــوع تـفـلــون تـیــوب (FEP TUBE)
• به کارگیری تکنولوژی بالای تولید و استفاده آسان در طی مدت به کارگیری

اهمیت انتخاب درست آنژیوکت

آنژیوکت حتما باید متناسب با نوع کاربردی که دارد انتخاب شود تا علاوه بر وارد شدن درد و فشار کمتر به بیمار، انتقال خون و مایعات به بهترین شکل لازم انجام شود. موارد زیر در انتخاب آنژیوکت موثرند:
• نوع ماده تزریقی از جمله کریستالوئید، کلوئید، دارو یا فرآورده های خونی. برای مثال برای تزریق خون به بیمار حتما باید از آنژیوکت‌های بزرگ‌تر از سایز ۱۸ (انژیوکت خاکستری، نارنجی و…) استفاده کرد.
• میزان حساسیت و نازکی رگ بیمار.
ا سن بیمار. برای مثال اگر برای کودکان از آنژیوکت‌هایی با قطر زیاد استفاده کنیم علاوه بر درد زیادی که به بیمار تحمیل می‌شود، امکان پارگی رگ، آمبولی هوایی و نشتی نیز وجود دارد.
مواردی که ذکر شد اهمیت انتخاب آنژیوکت درست برای بیمار را مشخص می‌کند.

چگونه می توانم بفهمم چه مشکلی در آنژیوکت پیش آمده است ؟
در بیشتر موارد ، وجود تورم ، سوزش ، گرفتگی ، خنکی ، تاول و قرمزی در محل و اطراف محل آنژیوکت نشان دهنده به وجود آمدن مشکلی می باشد. در صورت مشاهده هر یک از این علائم در زمانی که آنژیوکت به دست شما متصل است ، باید بلافاصله به تیم پزشکی خود خبر بدهید.
چگونگی استفاده از انواع آنژیوکت
در ابتدا رگ مورد نظر را انتخاب کرده و پس از آن محل را باید با الکل ضدعفونی و تمیز کرد. آنژیوکت به دلیل داشتن سوزن در ورید قرار می گیرد و در قسمت سری آنژیوکت ، کاتتری وجود دارد که به محض ورود سوزن در ورید کاتتر در رگ قرار می گیرد و می ماند و بعد از آنکه اطمینان حاصل شد که کاتتر در جای درستی قرار گرفته است، در نهایت برای تنظیم و ثابت ماندن روی آنها چسب می زنیم.
حال باید سوزن را از کاتتر خارج کنیم و بعد از آن باید رابط را به آن متصل کرد. این نکته را باید در نظر داشت که قبل از متصل کردن ست سرم باید حتما هوای داخل آن را خارج کنیم و در زمان لزوم به تزریق دارو باید دریچه روی آنژیوکت باز شود تا دارو تزریق شود و با همین دریچه سرعت تزریق را می توانیم کند یا تند کنیم .

توصیه‌های پزشکی برای نگهداری آنژیوکت و پانسمان
برای این که عوارض آنژیوکت را به حداقل ممکن برسانیم رعایت نکات زیر لازم و ضروری است:
• قرار دادن آنژیوکت در دست غیر غالب؛
• در هنگام فعالیت مراقب خارج نشدن از رگ دست باشید؛
• تا حد امکان از خیس شدن محل نصب خودداری کنید؛
• در صورت خیس شدن پانسمان آن را تعویض کنید؛
• در صورت عدم وجود درد یا هرگونه سفتی و برآمدگی در محل آنژیوکت، بهتر است هر ۴۸ ساعت و نهایتا ۷۲ ساعت تعویض شود؛
• پانسمان محل کاتتر ورید محیطی در صورت آلودگی واضح با ترشحات خونی یا سرم و کنده شدن چسب‌ها باید تعویض گردد.

نتیجه گیری
اختراع انژیوکت تحول شگرفی در صنعت پزشکی بوده است و پایه ی همه ی درمان ها آنژیوکت میباشد به گونه ای که امروزه هر بیماری که به بیمارستان مراجعه میکند ، در اولین مرحله آنژیوکت دریافت میکند و یا هر بیماری که به درمانگاه مراجعه میکند جهت دریافت داروی وریدی و یا تزریق خون و حتی برای ارائه خون جهت انجام آزمایشات مختلف به آنژیوکت نیاز دارد.
در نتیجه یکی از پر مصرف ترین تجهیزاتی که در بیمارستان ها استفاده میشود همین وسیله است
که باعث جلب توجه تولید کننده های داخلی تجهیزات مصرفی و وارد کننده های این صنعت شده است.
امروزه با پیشرفت همه جانبه ی صنعت ، آنژیوکت هارا از بهترین مواد میسازند تا کمترین آسیب و حساسیت به فردی که به آنژیوکت نیاز دارد وارد شود.
تنها نکته ای که برای استفاده از آنژیوکت باید رعایت شود هنگام رگ گیری آن است که آسیبی به ورید بیمار وارد نشود.

منابع
• Millam D (January 1996). “The history of intravenous therapy”. Journal of Intravenous Nursing.
• وب سایت Wikipedia
• وب سایت dermaroz

آنژیوکت چیست؟ انواع آنژیوکت و کاربرد آن